Bilindiği üzere 667 sayılı KHK, 23.07.2016 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlandı ve OHAL döneminde çıkarılan ilk KHK olarak gündeme geldi. 667 sayılı KHK’nın 5. maddesinde yer alan hükümle, “milli güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen yapı, oluşum veya gruplara ya da terör örgütlerine üyeliği veya iltisakı ya da bunlarla irtibatı nedeniyle haklarında idari işlem tesis edilenler ile aynı gerekçeyle haklarında suç soruşturması veya kovuşturması yürütülenlerin” pasaportlarının iptal edilmesi düzenlendi ve daha sonra bu maddeye gerekli görülmesi halinde “bu kişilerin eşlerinin” de pasaportlarının iptal edilebileceğine dair hüküm eklenmiştir.
667 sayılı KHK’dan sonra, 01.09.2016 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 674 sayılı KHK’nın 23. maddesi ile 5682 sayılı Pasaport Kanunu’nun 22. maddesine “terör örgütlerine aidiyeti, iltisakı veya irtibatı belirlenen yurtdışındaki her türlü eğitim, öğretim ve sağlık kuruluşları ile vakıf, demek veya şirketlerin kurucu ve yöneticisi olduğu veya bu yerlerde çalıştığı İçişleri Bakanlığınca tespit edilenler” şeklinde yeni bir ibare eklendi. Böylece; OHAL süreci ile sınırlı olduğu düşünülen pasaportla ilgili düzenleme, Kanuna eklenerek kalıcı hale getirildi. Daha sonra aynı hükme 6758 sayılı Onay Kanununun 23. maddesinde yer verilerek, Meclis tarafından denetim faaliyeti gerçekleştirilmiş ve 674 sayılı KHK uygun bulunmuştur.
Benzer şekilde; 700 sayılı KHK m.23’de de, Anayasanın yeni hükümlerine uyum sağlanması amacıyla Pasaport Kanunu’nun ilgili maddelerinde yer alan ibarelerin değiştirilmesi düzenlenmiştir.
Pasaport Kanununun 22. Maddesinde ‘mahkemelerce yasaklananlara, memleketten ayrılmalarında genel güvenlik bakımından mahzur bulunduğu İçişleri Bakanlığınca tespit edilenlere’ pasaport verilmeyeceği belirtilmektedir.
İç İşleri Bakanı Süleyman SOYLU’ nun “..Yapılan incelemeler sonucunda 57 bin 191 kișinin pasaportundaki idari tahdit kaldırıldı…” açıklamalarında da yer aldığı üzere bir kısım vatandaşların pasaport tahdidinin kaldırıldığı sabittir. (https://www.cnnturk.com/turkiye/son-dakika-ici-leri-bakanligi-57-bin-191-ki-inin-pasaportundaki-idari-tahdit-kaldirildi)
Yine İÇ İŞLERİ BAKANLIĞI ‘ NIN aşağıda web adresini verdiğimiz resmi internet sitesinde ” Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatlarının icrası kapsamında; Olağanüstü Hal uygulamasının bitimine müteakip, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü ve Emniyet Genel Müdürlüğü, kendisi hakkında bir adli veya idari işlem olmadığı halde, eşleri hakkında yürütülen işlemlerden dolayı şerh konulduğu tespit edilen 155.350 kişinin pasaportlarındaki șerhler 25.07.2018 tarihinde kaldırmıştır.” açıklamalarına yer verilmiştir. (https://www.icisleri.gov.tr/pasaport-serhlerinin-kaldirilmasina-iliskin-duyur
Pasaportlarının üzerinde tahdit işlemi bulunan, haklarında idari bir şekilde yurtdışı çıkış yasağı TEDBİRİ uygulanan vatandaşlar, NÜFUS ve VATANDAŞLIK MÜDÜRLÜĞÜ ‘ne , Emniyet Müdürlüğü Pasaport Şube Müdürlüklerine ve/veya Valiliklere başvurmak suretiyle haksız/hukuksuz olduğunu düşündüğü işlemlere karşı hukuki süreç başlatabilirler.
Ülkemiz tarafından milli güvenlik konularını ilgilendirdiği gerekçesiyle OHAL KHK ları dayanak alınarak (667 ve 674) idari işlem niteliğinde Pasaport Tahdit / Yurtdışı çıkış yasağı işlemleri başlatılmıştır.
Vatandaşların yargılandıkları dava var ise ve yargı makamları tarafından konulan bir yurt dışı çıkış yasağı yönündeki “adli kontrol” tedbiri var ise bu durumun idari anlamdaki tahdit ile karıştırılmaması gerekmektedir.
A ) Yargılama var ise ;
Yurt Dışı Çıkış Yasağı şeklindeki “adli kontrol” hükümleri , soruşturma ya da kovuşturması olan kişilerin muhatap kalacağı işlem olabilmektedir. Bu tür durumların, idari anlamdaki tahdit işlemi ile karıştırılmaması gerekmektedir. Böyle bir durumun söz konusu olması halinde idare mahkemelerine pasaport tahdit işleminin iptali davası açılmaz.
B ) Yargılama bitmiş ise ;
Bu hususta verilmiş Anayasa Mahkemesi Kararı olmakla beraber yargılaması biten şahısların davaları kesinleştikten itibaren yurt dışı çıkış yasağı şeklindeki adli kontrol hükmünün devam edecek olmasının Anayasal Hak ihlaline sebebiyet vereceğinden bahsedilmektedir.
C ) İdari Tahdit Var ise
Vatandaşların bu durumda nüfus müdürlüklerine müracaat etmeleri ( avukat aracılığıyla yapılması hak kaybını önleyecektir ) , idareden gelecek cevaba göre dava yolunu tercih edebileceklerini belirtmemizde fayda vardır. Pasaport Tahdit işleminin iptali davası açmak istiyorum diyenlerin mutlaka bir avukat desteğiyle hareket etmesi ve usul/süre açısından sorun yaşamaması gerekmektedir.
Anayasa Mahkemesi’nin pasaport tahdit işlemi hakkında hak ihlali kararı verdiği emsal AYM kararına ulaşmak için tıklayınız..